Meneer en mevrouw Ort wonen al hun hele leven in Rotterdam, waarvan ruim 30 jaar in de Gijsinglaan. Mevrouw Ort, die vroeger in de Van Nelle Fabriek in Rotterdam werkte, en meneer Ort, professioneel timmerman van beroep, hebben al heel wat meegemaakt. Toen ze hun eerste huis kregen in Spangen was stoken op kolen nog doodnormaal in heel Nederland. In de jaren '90 kwamen ze op de Gijsinglaan wonen en werden de woning gestookt op gas vanuit de stookruimte. Zij hebben dus twee energietransities meegemaakt! Daar wilden we hen graag meer over vragen. Met een boterkoek van bakkerij Klootwijk op tafel (want dat was volgens mevrouw van Ort de beste in heel Rotterdam), hebben we gepraat over hun ervaringen toen en hun ervaringen nu.
Hoe keek u aan tegen aardgasvrij vóór de werkzaamheden?
Meneer Ort: Van ons hoefde het eerst niet. Volgens onze zwager waren we te oud voor aardgasvrij, maar daar waren we het niet mee eens. We waren wel blij met koken op gas, maar koken zonder gas went uiteindelijk ook wel. Mevrouw Ort: Op de eerste kookplaat die we kregen van Havensteder waren de knopjes voor ons niet goed te zien. Later hebben we alsnog een fornuis gekregen, omdat we eerst ook een fornuis hadden. De knopjes op het fornuis zijn voor ons veel beter te zien, hoewel ik de oven eigenlijk niet meer zoveel gebruik als vroeger. Toen bakte ik nog vaak cakes en boterkoeken, maar daar heb ik allemaal geen zin meer in. Zolang de havermout kookt, zijn wij tevreden."
De hoogbouw van de Gijsingflats is anders dan de meeste woningen in Tussendijken: jullie hadden nog blokverwarming in plaats van een centrale verwarming. Waren jullie akkoord met het voorstel voor het verduurzamen van de woningen en aardgasvrij?
Meneer Ort: "Nee, wij gingen eerst niet akkoord. Wij wilden liever de oude blokverwarming houden, omdat de leidingen vaak al warm waren als de buren de verwarming aanzetten. Nu we een eigen centrale verwarming hebben, moeten we zelf de verwarming aanzetten. Wij doen dat alleen in de kamers waar we zitten. Het is allemaal toch anders, maar renovaties zijn toch nodig van tijd tot tijd. Dit is sinds wij hier wonen al de derde set nieuwe kozijnen: je moet toch blijven vernieuwen."
Hoe zijn de werkzaamheden bij jullie in huis gegaan?
Meneer Ort: "De mannen hebben netjes gewerkt en iedereen was erg vriendelijk tijdens het werk. Sommigen dingen zijn niet meteen goed gegaan de eerste keer, maar die zijn later keurig hersteld of veranderd. De werklieden dachten ook echt na over hun werk. Een van de mannen die de verwarmingsleidingen had aangelegd kwam de volgende dag terug en zei: "Ik heb nog eens nagedacht en ik denk dat ik het mooier kan maken", en dat heeft hij ook gedaan! Dat is passie voor je vak hebben."
Een goed toeziend oog helpt ook. Mevrouw Ort: "Een van de mannen zei dat de kast wel heel stoffig toen hij er met een trapje naast stond. Ik zei: Nou, dan maak je hem toch zelf schoon? Ik mag niet meer op het trapje. En ja hoor, dat deed hij nog ook. We hebben echt wel gelachen met ze."
Als schoonmaaktip voor de nieuwe vensterbank en kozijnen had Mevrouw Ort ons Sunlight zeep aangeraden. Collega Jean Paul Palermo had voor de gelegenheid op een oude markt een blok uit de jaren 50 gevonden.
Jullie hebben ook nog de hele transitie van kolen naar gas meegemaakt?
Mevrouw Ort: "Als kind waren wij niet anders gewend dan water opwarmen op een potkacheltje op kolen en hout. Dan gebruikten we heet water uit de ketel om mee te koken en om de woonkamer mee te verwarmen."
Meneer Ort: "In ons eerste huis in Spangen hebben we voor ons trouwen een prachtige koperen kolenhaard gekregen. Dat was het huwelijkscadeau van onze moeder. We wilden graag een grijze, want die vonden we zo mooi. We hebben toen later zelf gas in die woning aan laten leggen. Onder de vloer van de woning werd de vloer opengelegd voor de leidingen. De werklieden die dat kwamen doen zagen zwart van de kolenroet."
Mevrouw Ort: Koffie kregen ze wel van me tijdens het werk, maar dan moesten ze wel even op kranten zitten. 's Avonds mee-eten met ons aan tafel en daarna de rest van de avond weer terug aan het werk. Het was echt een flinke klus."
Meneer Ort: "Toen we naar de Gijsingflat verhuisden was hier al blokverwarming vanuit de stookruimte in de bergingen. Koken konden we op gas vanuit de gasmeter bij de deur: daar waren speciale munten voor, ook wel gaspenningen genoemd. Die kon je bij de waterstokerijen kopen of van een mannetje die af en toe langskwam. Deze munten kon je in de gasmeter stoppen en de knop omdraaien. Per stuk kreeg je dan een bepaalde hoeveelheid gas: een beetje zoals beltegoed, maar dan voor gas. Een keer in de paar weken kwam dan de controleur aan huis en dan rekende je af wat je had verbruikt."
Rotterdamse gaspenning, collectie Museum Rotterdam
Een nieuw geïsoleerde woning en geen gas. Wat is de volgende stap?
Mevrouw Ort: "Tja, blijkbaar moeten we nog zuiniger worden met energie. We hebben zo'n Energiebox gekregen met allemaal spulletjes voor in de woning om elektriciteit te besparen."Meneer Ort: "Die waterbesparende douchekop vind ik wel handig, maar met die radiatorfolie weet ik nog niet wat ik moet doen. Maar ik ben weer wat beter te been, dus dat vogel ik wel uit."